---

Κυρ 16 Απρ 2006

Παντελής Βούλγαρης –Τα Πέτρινα Χρόνια (1985)

Ελληνική Ιστορία- Πολιτική Μυθολογία- Αισθητική παράδοση

Οι δύο πρώτες ταινίες μικρού μήκους του Παντελή Βούλγαρη "Ο Κλέφτης" (1965) και "Ο Τζίμης, ο Τίγρης" (1966) κατέρριψαν τα στερεότυπα του εμπορικού κινηματογράφου, ενώ οι ταινίες του που ακολούθησαν τα επόμενα 40 χρόνια, όπως "Το Προξενιό της Άννας" (1972), "Ο Μεγάλος Ερωτικός" (1973) και το "Όλα Είναι Δρόμος" (1998), "Η Φανέλα Με Το Νούμερο 9" (1998), "Νύφες" (2004), συνετέλεσαν καθοριστικά στην ανανέωση της Ελληνικής κινηματογραφίας. Ο Παντελής Βούλγαρης ανήκει στη γενιά των σκηνοθετών που ίδρυσαν τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο τόσο θεματικά όσο και αισθητικά δημιουργώντας μια νέα τάση άμεσα συνδεδεμένη με την ελληνική κινηματογραφική παράδοση. Οι ταινίες του διακρίνονται από καλλιτεχνική πολυμορφία και την προσωπική σφραγίδα του σκηνοθέτη ενώ- χωρίς να μιμούνται τους Χολυγουντιανούς μηχανισμούς- είχαν και εμπορική επιτυχία. Ο Παντελής Βούλγαρης ένωσε με τις ταινίες του το ‘παλιό ελληνικό σινεμά’ με τις νέες και πρωτοπόρες τάσεις της δεκαετίας του 60. Η σκηνοθετική του προσέγγιση αγγίζει την καθημερινότητα και το ανθρώπινο ενώ η αίσθηση που αφήνουν οι ταινίες του στο θεατή είναι έντονα συναισθήματα και προβληματισμός. Ακριβώς για αυτή την αμεσότητα και την ανθρωπιά που εκφράζουν οι ταινίες του, παραμένουν διαχρονικές και έχουν διεθνή φήμη.

Τα Πέτρινα Χρόνια εξιστορούν την πορεία της μετα-εμφυλιακής Ελλάδας και περιγράφουν τις δυσκολίες της Ελληνικής Αριστεράς. Παίρνοντας ως αφορμή την προσωπική ιστορία δύο καταδιωγμένων νέων από την εξουσία, ο Βούλγαρης καταγράφει με παλμό την ελληνική κοινωνία κατά τη διάρκεια των Πέτρινων Χρόνων (1954-1974) της Ελλάδας. Ο Μπάμπης (Δημήτρης Καταλειφός) και η Ελένη (Θέμις Μπαζάκα) γνωρίζονται το 1954 στη Θεσσαλία όπου παράνομα μοιράζουν προκηρύξεις. Ο Μπάμπης συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ενώ η Ελένη καταφεύγει στην Αθήνα όπου κρύβεται μέχρι το 1966 σε διάφορα σπίτια ομοϊδεατών, όπως στο σπίτι της ‘καπελού’ Κλειώ (Ειρήνη Ιγγλέση). Η Ελένη γνωρίζει τον Μπάμπη ελάχιστα, όμως ο έρωτας τους δυναμώνει μέσα από τις κακουχίες και ολοκληρώνεται όταν ο Μπάμπης αποφυλακίζεται. Η δικτατορία θα εμποδίσει τα όνειρά τους και η διεκδίκηση της ελευθερίας θα τους οδηγήσει στη φυλακή. Τα επόμενα 8 χρόνια η Ελένη θα μεγαλώσει το παιδί της σε ένα κελί και θα βλέπει τον Μπάμπη μέσα από τα κάγκελα που την χωρίζουν από το κελί του Μπάμπη. Οταν αποφυλακίζονται, η Ελένη συμβιώνει με τον άντρα που γνωρίζει μόνο 72 ώρες και γεύεται την ελευθερία που είναι όμως νοθευμένη με 10 χρόνια διώξεων και περιορισμού.

Η ταινία δεν είναι καθαρά πολιτική. Ο σκηνοθέτης παρουσιάζει το δράμα των πρωταγωνιστών του- και κατ`επέκταση της κοινωνίας- σε μια ανήσυχη πραγματικότητα. Η ταινία δεν είναι ‘ιστορική’. Μέσα από την καθημερινότητα και τις πράξεις των πρωταγωνιστών ξεδιπλώνεται η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Βούλγαρης εστιάζει περισσότερο στο ανθρώπινο συναίσθημα παρά σε ιστορικά γεγονότα. Οι ηθοποιοί μεταφέρουν στην οθόνη τα βιώματα μιας εποχής όπου υπήρχε μεγάλη απόσταση ανάμεσα στις επιθυμίες και στην πραγματικότητα. Η Θέμις Μπαζάκα κέρδισε το βραβειο Α Γυναικείου Ρόλου στο φεστιβάλ της Βενετίας για την καταπληκτική ερμηνεία της ως Ελένη Υφαντή. Καταλυτική είναι και η μουσική επένδυση η οποία στιγμάτισε τόσο την ταινία όσο και τον δημιουργό Σταμάτη Σπανουδάκη. Ο ήχος του κλαρίνου (Βασίλης Σαλέας) κορυφώνει την μελαγχολία των πρωταγωνιστών και σημαδεύει την συγκεκριμένη κοινωνικο-πολιτική Ελληνική πραγματικότητα. Ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του, μιλώντας για τη σημασία της μουσικής στις ταινίες του, τόνισε τη σύνδεσή της με την Ελλάδα και την ανθρώπινη ψυχή: ‘Η Ελλάδα είναι μια χώρα που χρησιμοποιεί πολύ τη μουσική. Την ακούς από το διπλανό σπίτι, την ακούς από τον ταξιτζή που βάζει μουσική. Ερωτευτήκαμε με τη μουσική, αγωνιστήκαμε με τη μουσική, κυνηγηθήκαμε με τη μουσική.’

Είναι γνωστό πως ο Παντελής Βούλγαρης είναι έντονα πολιτικοποιημένος και τοποθετημένος στην αριστερά, μάλιστα εξορίστηκε και στη Γιάρο. Τα Πέτρινα Χρόνια περιγράφουν τα προβλήματα μιας γενιάς που ταλαιπωρήθηκε από πολιτικές αναταραχές, αναλύουν μια εποχή που ενώ καθιερωνόταν το δικαίωμα ψήφων των γυναικών, πολιτικοί κρατούμενοι παρέμεναν ακόμα μέσα στις φυλακές. Όταν όμως η ταινία προβλήθηκε το 1985 στους κινηματογράφους δημιούργησε αίσθηση τόσο για τη θεματολογία της όσο για την πρωτοποριακή σκηνοθετική τεχνική και φωτογραφία. Η σκηνή όπου η Ελένη και ο Μπάμπης επικοινωνούν με τους καθρέπτες μέσα από τα κάγκελα των φυλακών συγκίνησε και εξακολουθεί να συγκινεί ανθρώπους που βίωσαν τα Πέτρινα Χρόνια στην Ελλάδα αλλά και ανάλογες καταστάσεις σε άλλες χώρες. Η ταινία εξάλλου τιμήθηκε με βραβεία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Μεταξύ άλλων πήρε 4 βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, α’ γυναικείου ρόλου και ΠΕΚΚ καλύτερης ταινίας) και 2 βραβεία στο Φεστιβάλ Valencia (καλύτερης γυναικείας ερμηνείας και καλύτερης μουσικής).

Βαθμολογία: (9/10)

---